Havola: Bussini L. Va boshq., Shoshilinch va reanimatsion meditsina jurnali 2022;6:25 https://dx.doi.org/10.21037/jeccm-22-32

Oxirgi yillardagi kasalliklarning erta diagnostikasi, davolanishi va oldini olishdagi yutuqlarga qaramasdan, kasalxona ichi pnevmoniyasi (KIP) va o‘pkaning sun’iy ventilyasiyasi bilan bog‘liq pnevmoniya (O‘SVP) kasallanish va o‘lim ko‘rsatkichlari bo‘yicha yetakchi sabablardan hisoblanayapti.

KIP – bu kasalxonaga gospitalizatsiya qilingandan 48 soat o‘tganidan keyin rivojlanadigan va inkubatsion davri kechmaydigan kasalxona ichi sharoitlarida rivojlanadigan o‘pkaning infeksion kasalligidir. Kasalxona ichi pnevmoniyalari orasida o‘pkaning sun’iy ventilyasiyasi bilan bog‘liq pnevmoniyalar – intensiv terapiya bo‘limida endotraxeal intubatsiya o‘tkazilgandan 48 soatdan keyin rivojlanadigan infeksiyalardir.

Haqiqatdan, o‘pkaning sun’iy ventilyasiyasi apparati bilan bog‘liq holatlarni aniqlashda – sutkalik minimal musbat bosimni nafas chiqarish yakunida ≥3 sm H2oga oshishi, uning ≥2 kun davomida ushlab turilishi, ≥2 kundan keyin stabil yoki sutkalik minimal musbat bosimning pasayishi yoki olinayotgan nafas ulushidagi kislorodning hajmi (FiO2) ≥20 balldan ≥2 kun davomida saqlanib turishi yoki oshishi, bu ko‘rsatkichning ≥2 kunda stabil turishi yoki pasayishi – o‘pkaning sun’iy ventilyasiyasi bilan bog‘liq asoratlarni aniqlash uchun asos bo‘ldi. Bular orasida o‘pkaning sun’iy ventilyasiyasi apparati bilan bog‘liq asoratlar, infeksiya bilan bog‘liq asoratlar VAE/ VAC – o‘pka yoki o‘pkadan tashqi infeksiyalar , nafas olishning yomonlashishiga olib keladi ( ya’ni anomal harorat — 38 °C — va/yoki leykotsitlar soni — ≤4000 yoki ≥12 000 hujayra/mm3 — ga 1 yoki undan ortiq yangi antibiotiklarni ≥4 kun davomida yuborish). O‘pkaning sun’iy ventilyasiyasi bilan bog‘liq pnevmoniya – potensial patogen organizmlar uchun nafas olish sekretsiyasi yoki plevra suyuqligining musbatligi, nafas olish viruslari yoki legionellalar uchun ijobiy testlar yoki o‘pkaning sun’iy ventilyasiyasi bilan bog‘liq bo‘lgan asoratlar shubhali gistopatologiya bilan tasdiqlangan o‘pka infeksiyasiga shubha qilingan AIVLLga ishora qiladi.

Epidemiologiya:

Epidemiologik natijalarga ko‘ra, intensiv terapiya bo‘limida bo‘lmagan bemorlar orasida kasalxona ichi pnevmoniyalari – eng ko‘p tarqalgan infeksiyalardan hisoblanadi. Taxminiy chastota kasalxonaga yotkazilgan har 1000 kishiga 5 dan 20 tagacha va intensiv terapiya bo‘limida bo‘lmaganlarda 1000 bemorga 2.5 dan 6.1 gacha uchraydi.

AQShda turli rasmiylashtirilgan doimiy milliy kuzatuv tizimlari infeksiyalar, shu jumladan pnevmoniya haqida tizimli ma’lumot beradi.

Eng so‘nggi yirik va muhim natijalardan biri 2012 – 2019 mobaynida yillar davomida AQShning 253 kasalxonadan 17819 gospitalizatsiya qilingan bemorlarni ko‘p markazli, retrospektiv kogort tadqiqotlardan olingan. Tadqiqotga kiritilgan bemorlarning 26,5%ida ventilyatorga bog‘liq bo‘lmagan pnevmoniya ,25,6% – ventilyasiya bilan bog‘liq, kasalxona ichi pnevmoniyasi, 47,9% – o‘pkaning sun’iy ventilyasiyasi bilan bog‘liq pnevmoniya (O‘SVP) aniqlangan.

Yevropada va boshqa davlatlarda bunday hisobot tizimlari mavjud emas va intensiv terapiya bo‘limlarida o‘pkaning sun’iy ventilyasiyasi bilan bog‘liq pnevmoniyalar epidemiologiyasi milliy va halqaro tadqiqotlarga asoslangan.

Yevropaning intensiv terapiya bo‘limidan pnevmoniyalar bo‘yicha tadqiqotlardan olingan yangi natijalar EU-VAP/CAP ma’lumotlaridan olingan bo‘lib, unda 27 ta intensiv terapiya bo‘limiga yotkazilgan 2436 bemor qatnashgan. Tadqiqotda qatnashgan bemorlarning 34%ida intensiv terapiya bo‘limida yotkazilgan vaqtida pnevmoniya rivojlangan, bu holat 18,3 epizodda sun’iy o‘pka ventilyasiyasiga ulangan bemorlar o‘rtasida 1000 kun davomida kuzatilgan.

INICC – halqaro tadqiqot tarmog‘i bo‘lib, Lotin Amerikasi, Sharqiy Yevropa, Sharqiy O‘rta yer dengizi, Janubiy sharqiy Osiyo, tinch okeanining g‘arbiy qismi markazlarini tutashtirib, uning maqsadi: kasalxona ichi infeksiyalarini oldini olish va ularni hisoblashdan iborat. Konsorsium 2010 yilning yanvaridan 2015 yilning dekabrigacha bo‘lgan 6 yil davomida 703 ta intensiv terapiya bo‘limiga yotkazilgan 861 284 nafar bemordan shifoxona ichidagi infeksiyalar bo‘yicha ma’lumotlarni to‘plagan. O‘pkaning sun’iy ventilyasiyasi bilan bog‘liq pnevmoniyalarning umumiy darajasi sun’iy ventilyasiyaning 1000 kuniga 13,1 ni tashkil etdi, bu Shimoliy Amerika va G‘arbiy Yevropadagi kasalxonalardagi ko‘rsatkichlardan yuqoridir (sun’iy shamollanishning 1000 kuniga 0,9 ni tashkil qilgan). Bunday yuqori ko‘rsatkichlar hamshiralar sonining bemorlar soniga nisbatan kamligidan, kasalxonaning to‘lib ketganligidan, medikamentlar yetishmovchiligidan, tajribali hamshiralar tanqisligidan va malakali tibbiy xodimlarning kamligidan dalolat beradi.

Umuman olganda, o‘pkaning sun’iy ventilyasiyasi bilan bog‘liq pnevmoniyalar oxirgi o‘n yillikda profilaktika chora tadbirlari bo‘yicha protokollar tadbiq etilishi bilan kamaydi.

Yangi asosiy strategiya bo‘lib, intubatsiya/takroriy intubatsiya , sedatsiya davomiyligini qisqartirish , og‘iz bo‘shlig‘ining kundalik ko‘rigi, erta enteral oziqlantirish, yotoqda to‘g‘ri joylashtirish va erta immobilizatsiyadan tashqari musbat bosimli, yuqori oqimli burun kislorodlaridan yoki noinvaziv o‘pka ventilyasiyalaridan ustuvor foydalanish turadi.

#, o‘pkaning sun’iy ventilyasiyasi bilan bog‘liq pnevmoniyalarda mumkin emas; *, anti-CRE faolligi bo‘lgan dori-darmonlarni tanlashning o‘ziga xos havf omillari, rektal tashish holati va mahalliy yoki markazga xos epidemiologiyani hisobga olgan holda amalga oshirilishi kerak (ya’ni CRE infeksiyalarining tarqalishi va karbapenemazaning eng keng tarqalgan turi).OXA-48, MMR va MBLlar); §, O‘pkaning sun’iy ventilyasiyasi bilan bog‘liq pnevmoniyalarda seftazidim-aviabaktam qo‘llanilganidagi kombinatsiyalangan terapiyani ko‘rib chiqing; °, asosan o‘ziga xos markazning epidemiologiyasi, oldingi kolonizatsiya yoki infeksiyaga asoslangan. CAP, nozokomial pnevmoniya; PAVL, o‘pkanig sun’iy ventilyasiyasi bilan bog‘liq pnevmoniya; ko‘p dori-darmonlarga chidamli MDR; MHS, metiqillinga sezgir S. aureus; MRSA, metitsillinga chidamli S. aureus; CRE, karbapenemga chidamli Enterobacteriaceae

Hulosa:

HAP/VAP kasalxonaga yotkazilgan bemorlarga ta’sir qiladigan eng qiyin asoratlardan biri bo‘lib qolmoqda. Ushbu tavsiflovchi sharh klinitsistlarga PAVL/APS profilaktikasi, diagnostikasi va boshqarish bo‘yicha to‘liq va dolzarb ma’lumotlarni taqdim etishi mumkin.